Relatietherapie: “Veel stellen kloppen aan wanneer de boel al is geëscaleerd”

Volgens (relatie)therapeut Jeremy Heshof betreden veel homomannen de datingwereld met flink wat bagage. Hij vertelt ons over de valkuilen van een relatie, hoe belangrijk het is om over gevoel te praten, en wanneer een open relatie juist wél werkt.

Jeremy Heshof spreekt in zijn praktijk veel gay mannen en stellen. “Zij hebben vaak het gevoel dat ze thuis niet helemaal zichzelf mochten zijn. In veel gevallen kregen ze van huis uit, vooral door hun vader, het gevoel dat er iets mis met ze was. Dat kan leiden tot schaamte of afwijzing van jezelf.”

De problemen waarmee heterostellen en homostellen bij Jeremy komen zijn grotendeels hetzelfde, maar hij ziet wel dat bij gay mannen hun jeugd extra meespeelt. “Velen vertellen me dat ze zich als kind niet echt thuis voelden in hun gezin. Ze lijken diezelfde onveiligheid ook in hun relatie op te zoeken, omdat dat vertrouwd voelt. Zij moeten nog leren dat ze het wél waard zijn om een goede partner te vinden.” Dat heeft vaak te maken met één ouder – meestal de vader – die in hun jeugd niet beschikbaar was. “Hun vader was misschien fysiek wel in de buurt, maar gaf ze niet het gevoel dat hij er echt voor ze wás. Vaders reageren soms afwijzend wanneer ze merken dat hun zoon ‘anders’ is of met poppen speelt. Ze spreken hun afkeur misschien niet daadwerkelijk uit, maar hun zoons voelen toch dat hun vader ze niet volledig accepteert.” Ook praten vaders überhaupt niet makkelijk met hun zoon, onafhankelijk van diens seksuele voorkeur. “Dat kan heel bepalend zijn voor later.”

"De meeste mannen leren niet om over gevoel te praten", legt Jeremy uit. Als er met een meisje iets is, wordt ze getroost en vastgepakt. Wanneer een jongetje op z’n bek gaat en niet in huilen uitbarst, krijgt hij eerder een compliment dat hij zo ‘stoer’ is. ‘Kom op, veeg je tranen weg, wees een man.’ Als je hebt geleerd dat emoties tonen een teken van zwakte is, kan dat communicatie binnen een relatie hartstikke ingewikkeld maken.” Met andere woorden: hoe kun je over je gevoel praten en ook dat van je partner kunnen aanvoelen en duiden, als je dat nooit geleerd hebt? Daar gaat het volgens Jeremy vaak mis. “Mannen praten in de kroeg met hun vrienden wel over hun veroveringen, maar zullen het niet snel ter sprake brengen als het hartstikke slecht met ze gaat of het even niet meer zien zitten. Er wordt bij mannen onderling niet snel gevraagd: hoe gaat het écht met je? Ben je nog blij met je baan? Vind je je relatie nog leuk?”

Bij de meeste heteromannen is het heel vanzelfsprekend dat ze tijdens de puberteit hun seksualiteit verkennen. Veel homomannen slaan daarentegen een stuk seksuele puberteit over. Ze weten dat ze anders zijn, maar willen of kunnen er aanvankelijk niet aan toegeven. Jeremy: “Daardoor zijn ze vaak wat trager met hun emotionele ontwikkeling. Ze komen wat later uit de kast, en willen dan nog seksuele avonturen inhalen. Sommige mannen gaan zelfs helemaal los.”

“De grootste valkuil van een open relatie is niet eerlijk zeggen wat je daarmee hoopt te bereiken”

“Het klinkt cliché, maar de meeste homomannen leren pas op veel latere leeftijd hoe ze happy kunnen zijn met zichzelf.” Ook mannen die ogenschijnlijk alles ‘mee’ hebben, van hun uiterlijk tot hun carrière en sociale vaardigheden, hebben volgens Jeremy vaak te kampen met veel onzekerheid. “Ze hebben moeite om zich te hechten, en zich veilig genoeg te voelen om een verbintenis voor een langere periode aan te gaan. Ik hoor mannen regelmatig zeggen dat ze zich niet geheel open durven te stellen, want ‘als ik mijn hart openstel en toch weer verlaten word, krijg ik wéér een klap om te incasseren’.”

Onderzoek wijst uit dat de meeste stellen pas relatietherapie proberen als de relatie al een jaar of zes niet lekker loopt. “Stellen kloten heel lang wat aan. Veel mensen zien relatietherapie als iets wat je pas probeert als je relatie al op sterven na dood is.” Gelukkig ziet Jeremy ook stellen die preventief in therapie gaan. “Ze zijn blij met de relatie zoals-ie is en willen weten: waar moeten we de komende jaren op letten en wat zijn de valkuilen? Dat vind ik zó slim.”

Bij de meeste stellen is, tegen de tijd dat ze bij Jeremy aankloppen, de boel al geëscaleerd. “Dan is er al iemand vreemdgegaan, of is er geprobeerd de relatie te openen maar was dat niet helemaal wederzijds. Je kunt dat soort lastige scenario’s beter vóór zijn. Wanneer een stel in alle veiligheid en eerlijkheid durft te praten over hun gevoel, kan dat enorm helpen hun relatie langere tijd gezond te houden.”

Binnen een homoseksueel stel is de een vaak iets seksueler ingesteld dan de ander. Soms is een van de twee partners door de jaren heen veranderd. Jeremy: “Ik hoor vaak: ‘Mijn vriend was vroeger heel erg vlot en vrolijk, maar nu niet meer en daarom vind ik hem minder aantrekkelijk.’ Het kan ook zijn dat iemand fysiek verandert door ziekte, of veel aankomt of afvalt, en dat z’n partner hem daardoor niet meer zo aantrekkelijk vindt. Hoe pijnlijk het ook is: je kunt dat beter eerlijk bespreken, dan de seks te vermijden of elkaar in huis te ontlopen.”

Schijn van monogamie

Soms kan een open relatie volgens Jeremy een oplossing zijn. “De grootste valkuil daarbij is niet eerlijk zeggen wat je ermee hoopt te bereiken. Is het openen van de relatie bedoeld als een soort pleister om niet écht met elkaar in gesprek te gaan? Het kan ook een uitkomst zijn. Ik vind het supermoedig als stellen voor een open relatie kiezen, mits beide partners het niet doen om de ander te pleasen. Je moet elkaar in een relatie ook dingen gunnen, in plaats van elkaar dingen verbieden.” Jeremy vindt het soms ook nuttig om beide partners individueel te spreken, zodat ze zonder censuur en vrijuit kunnen spreken. “Als ik dan aan een van de twee vraag hoe ze denken over het idee dat hun man met een ander ligt te neuken, zie ik ze soms wit wegtrekken en letterlijk onwel worden.”

Ook wordt volgens Jeremy soms de schijn van monogamie gewekt, terwijl de mannen er afzonderlijk heel andere praktijken op nahouden. “Ik had een koppel in m’n praktijk dat had afgesproken monogaam te zijn, en samen ook best een negatief oordeel hadden over ‘de gayscene’, waarbinnen iedereen het met elkaar lijkt te doen. Ze vertelden dat ze hun seksleven samen op een monogame manier wilden oppimpen. Maar een sessie later vertelden ze dat ze elkaar waren tegengekomen in een gaysauna. Die ontmoeting zorgde voor boosheid bij allebei de heren. Daarónder zat ongetwijfeld ook een stukje teleurstelling in zichzelf, dat ze het niet hadden gedurfd om open te zijn naar de ander.” Uiteindelijk heeft het goed uitgepakt voor het koppel. “Ze kwamen erachter dat ze eigenlijk allebei een open relatie wilden proberen, maar het gewoon niet bij de ander ter sprake durfden te brengen, uit angst de ander te kwetsen.”

Relatietips

“In veel relaties zijn na verloop van tijd een soort onbewuste patronen geslopen. De een verdient het inkomen, de ander runt het huishouden. Of: de een is altijd de wilde, de ander altijd de rustige. Ik noem het ‘relatiedeals’. Gaandeweg blijkt soms dat die kleine keurslijfjes niet meer lekker passen, wat voor irritaties kan zorgen. Dan is het belangrijk om die deals opnieuw tegen het licht te houden, en te kijken of ze nog wel werken. Als partners bij communicatie binnen een relatie te voorzichtig zijn, liever hun mening voor zich houden om de lieve vrede te bewaren, kan dat op lange termijn juist een averechts effect hebben.”

“Veel mensen zien relatietherapie als iets wat je pas probeert als je relatie al op sterven na dood is”

Jeremy gelooft niet in onbegonnen werk, en is altijd blij dát een stel langskomt. “Ik vraag altijd wie het initiatief nam om in therapie te gaan. Als de wens om in therapie te gaan niet door beide partners gedragen wordt, wil ik weten waarom de ander er überhaupt bij zit. Als een van de partners zegt: ‘ik zit hier voor hem’, dan is dat een slecht teken. Dat merk ik ook als tijdens een sessie een van de partners een muur omhoog trekt en niet écht wil praten.” Als een stel de praktijk binnenkomt en zo ver mogelijk bij elkaar vandaan gaat zitten, en dus fysieke afstand creëert, kun je daar volgens Jeremy al aan zien hoe gezond de relatie is. “Een ander slecht teken is wanneer ze alleen oog hebben voor wat de ander fout doet, en meteen in de verdediging gaan als ze kritiek krijgen.” Als mannen hun partner schofferen, met hun ogen rollen als de ander iets zegt, of sneren uitdelen, weet Jeremy dat er echt werk aan de winkel is. “Vaak zijn mensen in mijn praktijk zich niet eens bewust dat ze zo doen tegen hun partner. Het menselijk brein is zo ingericht dat zelfs dingen die kut gaan, vertrouwd gaan voelen, waardoor je er juist méér van gaat doen. Omdat het routine is geworden. Soms hebben mensen liever ruzie met hun partner, dan dat de ander helemaal niks tegen ze zegt. Liever negatieve aandacht, dan geen. Op de lange termijn werkt dat niet. Aan de andere kant: soms is het goed om een moeilijk gesprek juist te forceren, in plaats van dingen door te laten sudderen.”

“Veel stellen kloten heel lang wat aan”

Sjieke break-up

Soms kan het resultaat van relatietherapie zijn dat een stel niet bij elkaar blijft, maar dat ze er op een sjieke, respectvolle manier een punt achter zetten. Hoe hun leven er na de relatie uitziet, is volgens Jeremy afhankelijk van de mate waarin beide partners hun individualiteit bewaakten tijdens de relatie. “Daarmee bedoel ik: wees niet een stel dat áltijd alles samen doet. Heb ook je eigen hobby’s, je eigen vrienden, je eigen muzieksmaak. Het voelt voor veel mannen best verstikkend om steeds maar alles te delen. Natuurlijk moet je ook iets voor elkaar over hebben, maar het is heel gezond om ook je eigen dingen te hebben. Koppels die altijd alles samen deden en uit elkaar gaan, hebben het veel zwaarder dan koppels die redelijk zelfstandig waren.”

Gelukkig is Jeremy optimistisch over de jongere generatie. “Ik heb het idee dat jongeren op steeds vroegere leeftijd ontdekken wie ze zijn. Ik spreek ook mannen van rond de twintig, die al vroeg wijs zijn. Die een fijne, warme jeugd gehad hebben, waarbij hun homoseksualiteit helemaal geen issue was, en die op hun vijftiende al uit de kast kwamen. Als je op vroege leeftijd hebt geleerd jezelf te accepteren en je emoties te begrijpen, kan dat een goede basis zijn voor het aangaan van een gezonde relatie.”

Jeremy Heshof is (relatie)therapeut die werkt vanuit positieve psychologie. Een afspraak maken? Neem contact met hem op via praktijkvoormannen.nl.