COA lijkt te stoppen met consequente beschermde opvang LHBTQ-asielzoekers

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) heeft in Ter Apel de speciale unit voor LHBTQ-asielzoekers in de procesopvanglocatie (POL) gesloten. LHBTQ-asielzoekers worden na aankomst in Nederland vaak gediscrimineerd door andere asielzoekers, soms is er zelfs sprake van geweld. 

Op verschillende plaatsen in het land biedt het COA een beschermde omgeving voor LHBTQ-asielzoekers, die in deze setting extra kwetsbaar zijn. Al op 1 maart 2016 dienden kamerleden Vera Bergkamp en Pia Dijkstra een motie in waarin ze juist oproepen 'invulling te geven aan deze mogelijkheid van aparte, veilige opvang voor LHBT’s, christenen en andere kwetsbare individuen, wanneer blijkt dat hun veiligheid niet gegarandeerd kan worden'. De motie werd met een meerderheid aangenomen.

De speciale units in de opvang asielzoekers zijn het resultaat van een hongerstaking eind 2015 en daaropvolgend overleg begin 2016 met ex-staatssecretaris Klaas Dijkhoff. LGBT Asylum Support pleitte voor het respecteren van groepsvorming waarna deze LHBTQ-units in AZC's ontstonden. De POL-locatie in Ter Apel was in 2016 een van de eerste opvanglocaties die een aparte LHBTQ-unit kregen. Vanwege het succes hiervan kregen vele AZC's elders in het land ook speciale units voor LHBTQ-asielzoekers.

Sandro Kortekaas, voorzitter van LGBT Asylum Support, is geschokt door de plotselinge sluiting van de LHBTQ-unit in Ter Apel: “Discriminatie van LHBTQ-asielzoekers en vooral van transgenders komt in alle AZC's voor. Maar op plaatsen waar de instroom in de asielprocedure plaatsvindt, zoals Ter Apel, is er nog meer discriminatie dan elders. Het is dan ook onverantwoord deze unit te sluiten. Het is belangrijk dat het COA een beschermde omgeving aanbiedt waarin LHBTQ-asielzoekers zich als groep veilig kunnen voelen. Door sluiting van deze unit gaan LHBTQ-asielzoekers regelrecht opnieuw de kast in.”

“De bewoners – die geen kant op kunnen – voelen zich erg onveilig, angstig en gestrest.”

Inmiddels zijn er niet-LHBTQ-asielzoekers in deze beschermde omgeving geplaatst. Eén van hen zou een knoop hebben gelegd in de regenboogvlag die in de gezamenlijke keuken hangt (zie foto). Kortekaas: “Ook worden onbekenden uitgenodigd, waardoor de identiteit van de kwetsbare bewoners aan onbekenden bekend wordt gemaakt. Bij andere LHBTQ-units gebeurt dit ter bescherming van de privacy juist niet. Het is daarmee een regelrechte schending van hun privacy. De bewoners – die geen kant op kunnen – voelen zich erg onveilig, angstig en gestrest. Ze voelen zich bedrogen door het COA en verschuilen zich op hun kamer. Hen werd een beschermde omgeving beloofd waarin ze zichzelf kunnen zijn. Die bescherming is zonder overleg vooraf opgeheven. Pas later liet het COA de bewoners weten dat het besluit van bovenaf genomen werd.” Volgens Kortekaas leverde navraag bij het hoofdkantoor van het COA in Den Haag geen extra informatie.

Woordvoerster Jacqueline Engbers van het COA laat in een reactie weten: ”Ik heb daar ook iets van begrepen, maar ik moet er wel de kanttekening bij plaatsen dat wij bij het COA geen beschermde opvang of speciale delen van locaties hebben, voor mensen met een LHBTQ-achtergrond. Wij proberen wel zoveel mogelijk rekening te houden met ieders achtergrond; dat geldt niet alleen voor LHBTQ's maar ook voor andere doelgroepen. Als het mogelijk is binnen de locatie, kijken we – indien mensen daar behoefte aan hebben – of we mensen bij elkaar in de buurt kunnen plaatsen, in dezelfde unit, op dezelfde gang, of in naast elkaar gelegen kamers geplaatst kunnen worden. Door omstandigheden kan het zijn dat dat een tijd niet lukt, of dat we dat niet garanderen. Dat is momenteel het geval in Ter Apel in de POL."

In dit verhaal lees je hoe Irakese vluchteling Mustafa vertelt hoe hij in de opvang werd lastiggevallen. Syrische vluchteling Sarjon werd lastiggevallen (“een van de mannen zei 'schiet eens op, flikker, anders sla ik je in elkaar'”). Vluchtelingen in Heumensoord werden bedreigd. De verhalen lijken slechts het topje van de ijsberg.

“We zijn terug bij af.”

Het COC laat in een reactie weten dat dat ruimtegebrek geen argument mag zijn wanneer er sprake is van onveilige situaties. “We vinden dat de daders moeten worden aangepakt, maar dat LHBTI-vluchtelingen zich vooral veilig moeten voelen.”

In juli 2019 heeft LGBT Asylum Support juist nog aangedrongen bij staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD) op een reeks van maatregelen waarmee de veiligheid van LHBTQ-asielzoekers in de opvang vergroot wordt. Volgens de staatssecretaris is aparte opvang echter niet wenselijk. Een standpunt waarbij volgens Kortekaas voorbijgegaan wordt aan de veiligheid. “Daarmee zijn we terug bij af met deze nieuwe staatssecretaris”, legt Kortekaas uit. “We gaan graag opnieuw het gesprek aan om veiligheidssituaties uit te leggen. Wij hopen juist dat plaatsing in speciale LHBTQ-units voor asielzoekers die daar behoefte aan hebben eindelijk in het hele land vast beleid wordt.”

Foto: Sandro Kortekaas

Met dank aan LGBT Asylum Support.